W środę 5 stycznia br. w Pogórzu miał miejsce odbiór pomnika upamiętniającego Obrońców Polskiego Wybrzeża poległych w walce z Niemcami we wrześniu 1939 r. oraz mieszkańców Pogórza, Obłuża i Oksywia, w tym cywilne ofiary zbrodni niemieckich. Usytuowane przy ul. Tadeusza Kościuszki upamiętnienie jest wspólnym dziełem Instytutu Pamięci Narodowej i gminy Kosakowo. 

Delegacja IPN Gdańsk na czele z dyrektorem prof. Mirosławem Golonem, naczelnik OBUWiM Katarzyną Lisiecką oraz Natalią Zych-Janukowicz wraz z przedstawicielami gminy, wójtem Marcinem Majek oraz radnym Michałem Przysieckim odebrali prace związane z instalacją nowego pomnika oraz złożyła pod nim wiązanki.

Monument upamiętnia żołnierzy Wojska Polskiego – Obrońców Polskiego Wybrzeża poległych w walce z Niemcami we wrześniu 1939 roku, pochowanych na cmentarzu w Pogórzu, ekshumowanych w latach 1946-1947 na cmentarzu Obrońców Wybrzeża w Gdyni Redłowie (łącznie 192 żołnierzy walczących w obronie Kępy Oksywskiej – 73 zidentyfikowanych i 119 NN). Pomnik oddaje również hołd mieszkańcom Pogórza, Obłuża i Oksywia, w tym cywilnym ofiarom zbrodni niemieckich pochowanych na cmentarzu w Pogórzu w okresie III-XI 1939 roku, których groby przeniesiono w 2006 roku na cmentarz parafii pw. św. Andrzeja Boboli w Gdyni Obłużu (67 osób). Wśród ofiar był Józef Radomski, szesnastolatek rozstrzelany przez Niemców 26 października 1939 roku przy ul. Knyszyńskiej w Gdyni.

Cmentarz katolicki w Pogórzu usytuowany był między Pogórzem a Kosakowem. Do nekropolii prowadziła polna droga z Obłuża do Kosakowa. Obecnie w miejscu tej dawnej drogi znajduje się ul. Derdowskiego, natomiast teren po cmentarzu zlokalizowany jest przy ul. Tadeusza Kościuszki. Od 10 marca do 4 listopada 1939 r. dokonano tam 67 pochówków. W latach 1939-1940 pochowanych zostało tam 192 żołnierzy walczących w obronie Kępy Oksywskiej. Więcej na temat historii cmentarza w Pogórzu można znaleźć w artykule radnego Michała Przysieckiego Cmentarz katolicki we wsi Pogórze z 1939 roku, który ukazał się w Magazynie Polskim Gmina Kosakowo (Gmina Kaszubska)” w 2021 roku (nr 17, s. 13-18).

Monument powstał z inicjatywy radnego gminy Kosakowo Michała Przysieckiego i został zrealizowany przez OBUWiM IPN. Projekt został sfinansowany z budżetu gminy, która również w tym półroczu dokona zagospodarowania terenu (poniżej wizualizacja) tak, by całość godnie upamiętniała bohaterów. Uroczyste odsłonięcie pomnika planowane jest na wrzesień 2022 r.

źródło: IPN Gdańsk