Zanieczyszczenie wody jest jednym z największych zagrożeń i problemów świata. Z tego powodu dostarczanie innowacyjnych rozwiązań dla właściwego zarządzania środowiskiem jest niezbędne zarówno dla zrównoważonego, oszczędnego i racjonalnego zużycia wody pitnej, jak i ochrony zasobów wodnych zarówno lądowych i śródlądowych.
Jak duży udział w zanieczyszczeniu wód Zatoki Puckiej i Morza Bałtyckiego mają gospodarstwa rolne na terenie Gminy Puck? Na pytanie ile szkodliwych związków azotu i fosforu powstałych z nadwyżek (strat) nawozów stosowanych przez gospodarstwa trafia do wód Zatoki Puckiej pomaga nam odpowiedzieć system informacyjno – predykcjyny WaterPuck.
System powstał w ramach III konkursu strategicznego BIOSTRATEG i ma przede wszystkim pomóc rolnikom osiągnąć efektywność nawozową. Składa się z połączonych ze sobą komputerowych modeli, zasilanych danymi meteorologicznymi, działających w sposób ciągły.
W projekcie wzięli udział: Instytut Oceanologii PAN wraz z partnerami: Politechniką Gdańską, Instytutem Technologiczno-Przyrodniczym w Falentach, Instytutem Morskim w Gdańsku. Dodatkowo w projekcie wziął udział partner samorządowy – Gmina Puck. Na konferencji podsumowującej projekt, która odbyła się dnia 11 września 2020 r. w Domu Kultury w Żelistrzewie, przedstawiono wyniki przeprowadzonych badań. Wójt Gminy Puck, Tadeusz Puszkarczuk wyjaśniał, że w trakcie pilotażowego projektu przeprowadzono szereg badań odziaływania produkcji rolnej na środowisko naturalne, w których wzięło udział 31 gospodarstw rolnych. – Wartość tego projektu to 5 725 000 zł, z czego udział gminy to 533 tys. zł, w tym 105 tys. to środki własne gminy Puck. Warto jednak było zainwestować te pieniądze, aby poszerzyć stan naszej wiedzy i mieć możliwość stałego monitoringu – przekonywał.
W ramach projektu WaterPuck powstały m.in. programy komputerowe – kalkulatory gospodarstw rolnych: CalcGosPuck i CalcNPuck, dzięki którym obliczyć można nadwyżkę/deficyt i wydajność wykorzystania składników nawozowych w gospodarstwie rolnym oraz oszacować wymywanie azotu z poszczególnych pól w gospodarstwie rolnym. System objął też modele numeryczne rozprzestrzeniania się substancji w wodach powierzchniowych SWAT_Puck i podziemnych GroundPuck, a także morskich EcoPuckBay. Całość oparta jest o badania in situ, dane środowiskowe (chemiczne, fizykochemiczne i hydrologiczne) oraz modelowanie numeryczne. Przykładowo, interaktywna aplikacja CalcGosPuck określa wskaźniki presji wywieranej na środowisko – a w szczególności na wody powierzchniowe i gruntowe, przez gospodarstwa rolne położone w gminie Puck, w zakresie dotyczącym rozpraszanych z nich (traconych w procesie produkcji rolnej) ładunków azotu, fosforu i potasu.
Model pozwala na weryfikację systemu i metod nawożenia, zaprojektowanie działań zapobiegawczych oraz zwiększenie świadomości społeczeństwa. Zaleca się m.in. uważniejsze dawkowanie środków ochrony roślin, by zminimalizować spływ zanieczyszczeń do rowów melioracyjnych i cieków odprowadzających z terenów rolniczych nadmiarową wodę.
Na chwilę obecną serwis WaterPuck jest narzędziem lokalnym, jednakże potencjał jego zastosowania jest większy. Prof. dr hab. Lidia Dzierzbicka-Głowacka, będąca kierownikiem projektu już zapowiedziała, że konsorcjum będzie się starało o kolejny projekt z NCBR, który obejmowałby tym razem strefę przybrzeżną Morza Bałtyckiego. Zasięg byłby wtedy krajowy, a może i międzynarodowy.
Szczegółowe informacje o projekcie oraz kalkulatorach na stronach: http://gmina.puck.pl/ oraz https://waterpuck.pl/pl/produkty.html.