Od złożenia meldunku meldunku zastępcy dowódcy III flotylli Okrętów komandorowi Przemysławowi Karasiowi w niedzielę 18 czerwca br. rozpoczęła się XIX Uroczystość Odsłonięcia Tablic Pamiątkowych w Ogólnopolskiej Alei Zasłużonych Ludzi Morza.

Ogólnopolska Aleja Zasłużonych Ludzi Morza im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Rewie powstała, by czcić pamięć wszystkich tych, którzy dla polskiego morza żyli, którzy na nim pracowali i którzy życie w jego toni utracili. Uroczystość otwarcia alei oraz poświęcenia krzyża morskiego odbyła się 19 lat temu. Od tego czasu tradycyjnie, co roku samorządowcy i działacze społeczni spotykają się po to, by uroczyście wmurować w aleję tablice upamiętniające nadanie tytułu Zasłużony Człowiek Morza nadawanego osobom, które swoim życiem, postawą czy pracą przysporzyły sławy polskiemu morzu i przyniosły chwałę ojczyźnie.

W tym roku pod uwagę wzięto 5 kandydatur spośród których kapituła wybrała do uhonorowania tytułem Zasłużony Człowiek Morza w 2023 roku następujące 3 osoby: Kapitana Żeglugi Wielkiej Konstantego Kowalskiego, Kontradmirała Stanisława Mieszkowskiego oraz Komandora Witolda Zajączkowskiego, których gwiazdy w minioną niedzielę zostały odsłonięte w alei.

Przed odsłonięciem gwiazd Zasłużonych Ludzi Morza w imieniu wójta gminy Kosakowo głos zabrał zastępca wójta Marcin Kopitzki oraz Senator Rzeczypospolitej Polskiej Sławomir Rybicki.

Wśród wielu znamienitych gości, swoją obecnością podczas uroczystości zaszczycił m.in. Rektor UM w Gdyni prof. dr hab. kapitan ż.w. Adam Weintrit, kpt ż.w. Andrzej Królikowski, rektor komendant AMW w Gdyni kontradmirał prof. Tomasz Szubrycht wraz z małżonką, Marynarkę Wojenną reprezentowali również zastępca dowódcy III Flotylli kmdr Przemysław Karaś oraz Szef Zarządu Uzbrojenia Inspektoratu MW kontradmirał Włodzimierz Kułagin, kapitan rezerwy lotnictwa Bogusław Robak, reprezentant Szarych Szeregów z rodziny uhonorowanego komandora Staniewicza Henryk Ganowiak oraz wielu kosakowskich działaczy, samorządowców oraz mieszkańców.

W tym jubileuszowym dla gminy Kosakowo roku 50-lecia z inicjatywy wójta gminy Kosakowo Marcina Majek nastąpił wyjątkowy podczas uroczystości moment. Tuż u początku Alei Zasłużonych Ludzi Morza im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, pod Krzyżem Morskim, obok tablicy Tadeusza Krzysztofa, pomysłodawcy i współtwórcy tego miejsca odsłonięto wyjątkową tablicę, która stanowi wyraz wdzięczności mieszkańców gminy dla Jerzego Włudzika – inicjatora i współtwórcy alei, wójta gminy Kosakowo w latach 2002 – 2018.

W trakcie wydarzenia zostały wręczone medale od Związku Piłsudczyków RP z okazji 160 rocznicy Powstania Styczniowego, poprzedzone przemówieniem Prezesa Zarządu Krajowego gen. zw. Stanisława Władysława Śliwy. Odznaczenia otrzymali wójt gminy Kosakowo Marcin Majek, prof. Daniel Duda oraz Jerzy Włudzik.

Dodatkowo prof. dr hc Akademii Marynarki Wojennej oraz dr hc Uniwersytetu Morskiego, Członek Rady Generałów Związku Piłsudczyków RP, Honorowy Prezes Polskiego Towarzystwa Nautologicznego kpt. ż.w. Daniel Duda za wieloletnie zaangażowanie w sprawę nadawania tytułu Zasłużony Człowiek Morza, za towarzyszenie temu dziełu pielęgnowanemu z tradycją od 19 lat, za udział w pracach kapituły, troskę o tę coroczną uroczystość oraz bycie jej dobrym duchem z rąk zastępcy wójta Marcina Kopitzkiego otrzymał kwiaty jako symbol wdzięczności za wieloletnie zaangażowanie i ogromne wsparcie we współtworzeniu Alei Zasłużonych Ludzi Morza.

Osłonięcia gwiazdy kpt. ż.w. Konstantego Kowalskiego, którego kandydatura do tytułu Zasłużony Człowiek Morza wpłynęła na wniosek Polskiego Towarzystwa Nautologicznego dokonali: zastępca wójta gminy Kosakowo Marcin Kopitzki, Senator X kadencji Senatu Rzeczypospolitej Polskiej Sławomir Rybicki, kpt. ż. w. Ireneusz Lewandowski oraz rektor Uniwersytetu Morskiego w Gdyni prof. dr hab. inż. kpt. ż.w. Adam Weintrit.


Kpt. ż.w. Konstanty Kowalski ur. 29 marca 1902 r. w Woronowicach. Nauki pobierał w Kijowie i w Warszawie. Brał udział w walkach w obronie Lwowa i Kresów Wschodnich. Praktykę odbył na statku „Lwów” i francuskim „Cape Tourane”. W 1930 r. okrętował na „Darze Pomorza”. Po słynnej podróży dookoła świata w 1935 r. zostaje awansowany do stopnia starszego oficera, a 3 lata później minister Morskiego Przemysłu i Handlu powierza mu funkcję kapitana. W 1939 r. przebywając w Londynie wyszedł z inicjatywą szkolenia kadr morskich na terenie Wielkiej Brytanii. Sprawność działania w tym okresie polskiej marynarki handlowej w znacznym stopniu zawdzięczać należy jego pracy, taktowi i znajomości języków obcych. Był jednym z twórców i realizatorów projektu działalności w wielkiej Brytanii Polskiej Szkoły Morskiej. W tym samym roku został mianowany inspektorem załóg Polskiej Floty Handlowej. Jednym z licznych dokonań kapitana było przygotowanie przepisów kwalifikacyjnych na dyplom aspirant- porucznik i aspirant- mechanik. Jako inspektor załogowy przy Polskim Komitecie Transportowym w Londynie miał mi.in. za zadanie utrzymanie pełnej rezerwy marynarzy i oficerów do pracy na statkach w służbie alianckiej oraz inicjowanie zmian w przepisach prawnych, aby dostosować je do warunków służby w czasie wojny. Konstanty Kowalski był również twórcą modelu kształcenia kadr dla polskiej marynarki handlowej i rybołówstwa, z uwzględnieniem specjalności radiotelegrafistów w Państwowej Szkole Morskiej w Gdyni. Dzięki swemu wysokiemu autorytetowi i walorom etycznym kpt. ż.w. Konstanty Kowalski był także rzeczoznawcą przed Odwoławczym Sądem Morskim w Londynie. Był także organizatorem i odpowiedzialnym za funkcjonowanie polskich Rezerw Inwazyjnych Handlowych utworzonych dla przeprowadzenia masowej inwazji kontynentu w 1944 r. W latach 1955-57 pracował jako kapitan statków „Galoway” i „Westport”, a także została mu powierzona przebudowa transatlantyku na luksusowy liniowiec pasażerski. Konstant Kowalski z czynnej służby wycofał się w 1967 r. Zmarł 2 listopada 1969 r. pochowany został na cmentarzu Świętego Krzyża w North Arlington w stanie New Jersey.

Odsłonięcia gwiazdy kontradmirała Stanisława Mieszkowskiego, którego kandydatura do tytułu Zasłużony Człowiek Morza wpłynęła na wniosek Instytutu Pamięci Narodowej zapraszam dokonali: wnuczka uhonorowanego pani Krystyna Mieszkowska, prof. dr hc Akademii Marynarki Wojennej i Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, Członek Rady Generałów Związku Piłsudczyków RP, Honorowy Prezes Polskiego Towarzystwa Nautologicznego kpt. ż.w. Daniel Duda, prof. AMW admirał Czesław Dyrcza oraz szef zarządu uzbrojenia inspektoratu marynarki wojennej kontradmirał Włodzimierz Kułagin.

Kontradmirał Stanisław Mieszkowski ur. 17 czerwca 1903 w Piotrkowie Trybunalskim. Gdy rozpoczęła się wojna polsko-bolszewicka zgłosił się jako ochotnik do Wojska Polskiego. Walczył na froncie czeskim w szeregach 22. Pułku Piechoty. Po wojnie był słuchaczem Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie oraz Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu. W 1927 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem. Pierwsze stanowisko służbowe objął w dywizjonie ćwiczebnym w Gdyni jako oficer wachtowy trałowca ORP „Rybitwa”. W 1929 r. po awansie na porucznika, ukończył kurs przygotowawczy w Toruniu dla oficerów wyjeżdżających na studia za granicę, a w następnym roku Morską Szkołę Artylerii w Tulonie. W 1933 roku rozpoczął służbę w dywizjonie kontrtorpedowców w Gdyni, będąc I oficerem artylerii kontrtorpedowca ORP „Burza”. Od 1934 roku pełnił służbę w Kierownictwie Marynarki Wojennej w Warszawie. W 1935 roku dowodził kanonierką ORP „Generał Haller” oraz torpedowcem ORP „Ślązak”. Wyznaczono go dowódcą torpedowca ORP „Mazur” i kierownikiem grupy artylerii w Centrum Wyszkolenia Specjalistów Floty w Gdyni. W 1936 roku został oficerem artylerii w Dowództwie Floty, a następnie z ramienia Szefostwa Artylerii i Służby Uzbrojenia nadzorował budowę stawiacza min ORP „Gryf” w Hawrze (we Francji). W 1937 roku był I oficerem artylerii w pierwszych załogach niszczycieli ORP „Grom” i „Błyskawica”. Od 1938 roku był dowódcą kanonierki ORP „Generał Haller” i dowódcą Oddziału Podchorążych Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej. W 1938 roku w Gdyni ukończył kurs dla kapitanów marynarki przed awansem na oficerów sztabowych. Podczas kampanii wrześniowej dowodził początkowo grupą kanonierek i kanonierką ORP „Generał Haller” w dywizjonie minowców, 3 września objął dowództwo odcinka przeciwdesantowego na cyplu helskim. Od 14 września do zakończenia obrony Wybrzeża dowodził baterią dział wymontowanych w Jastarni z trałowców typu FM. W październiku dostał się do niewoli niemieckiej i przez resztę wojny znajdował się w oflagach. Po oswobodzeniu w 1945 roku powrócił na Wybrzeże i rozpoczął pracę w Głównym Urzędzie Morskim na stanowisku kapitana portu w Kołobrzegu. Na początku 1946 roku został powołany do służby czynnej w Marynarce Wojennej w Gdyni i wyznaczony dowódcą Flotylli Trałowców. Po pół roku przeniesiono go do Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej na Oksywiu, gdzie był dyrektorem nauk Wydziału Morskiego i p.o. komendanta szkoły, a następnie pełnił funkcję szefa Sztabu Głównego Marynarki Wojennej. W 1949 na krótko objął stanowisko zastępcy dowódcy Marynarki Wojennej do spraw liniowych, po czym został wyznaczony na stanowisko dowódcy Floty. W 1950 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy Głównego Zarządu Informacji MON i poddany brutalnemu, trwającemu dwa lata śledztwu, podczas którego został objęty procesem tzw. grupy kierownictwa konspiracji Marynarki Wojennej. W 1952 roku Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie skazał go na karę śmierci z utratą praw na zawsze i przepadkiem mienia. Wyrok na nim wykonano w Więzieniu Mokotowskim w Warszawie 16 grudnia 1952 roku. Jego zwłoki zostały przez organa bezpieczeństwa publicznego potajemnie pogrzebane na tzw. „Łączce” na terenie Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Decyzją z 24 kwietnia 1956 r. Naczelny Sąd Wojskowy wznowił postępowanie i uchylił wyrok sprzed 4 lat, stwierdzając całkowitą niewinność skazanego.

Odsłonięcia gwiazdy komandora Witolda Zajączkowskiego, którego kandydatura do tytułu Zasłużony Człowiek Morza wpłynęła na wniosek Polskiego Towarzystwo Nautologicznego dokonali: wnuczka uhonorowanego dr Hanna Krzyżanowska- Rewińska, prof. dr hc Akademii Marynarki Wojennej i Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, Członek Rady Generałów Związku Piłsudczyków RP, Honorowy Prezes Polskiego Towarzystwa Nautologicznego kpt. ż.w. Daniel Duda, Rektor Komendanta Akademii MW Tomasz Szubrycht oraz Przewodniczący Rady Gminy Kosakowo Andrzej Śliwiński.

komandor Witold Zajączkowski ur. w 1892 r w Symferopolu na Krymie. Pochodził z rodziny szlacheckiej z Wileńszczyzny. W roku 1908 w Petersburgu został słuchaczem Korpusu Morskiego, w trakcie którego odbył praktyki morskie na okrętach po Morzu Bałtyckim, Śródziemnym i Oceanie Atlantyckim. W 1913 r. został awansowany na stopień miczmana rosyjskiej marynarki wojennej i przydzielono go do Floty Bałtyckiej. Po ogłoszeniu mobilizacji na własną prośbę został skierowany do służby w 1. Dywizjonie Kontrtorpedowców Floty Bałtyckiej, gdzie powierzono mu stanowisko oficera artylerii oraz dowódcy załogi. Kolejnym przydziałem był nowoczesny kontrtorpedowiec o nazwie „Zabijaka”, na którym piastował stanowisko II oficera artylerii. Po przewrocie bolszewickim w 1917 r. porzucił służbę w rosyjskiej flocie i w kolejnym roku przedostał się drogą morską do okupowanego przez wojska niemieckie Rewla (obecnie Tallin). Zaciągnął się do służby w estońskiej marynarce wojennej, a po zakończeniu wojny estońsko-sowieckiej zaciągnął się jako ochotnik do polskiej armii, gdzie został skierowany do 8. Pułku Saperów w Poznaniu. Następnie został przeniesiony do Polskiej Marynarki Wojennej i w Toruniu otrzymał przydział dowódcy 3. Kompanii Marszowej Batalionu Pułku Morskiego. W 1921 r. awansował na stopień kmdr ppor., a następnie został wyznaczony na dowódcę ORP „Mazur”. Rok później został powołany na dyrektora nowo powstałej 2-letniej Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu. Podczas swojej kadencji opublikował w 1926 r. pierwszy polski podręcznik z zakresu dowodzenia okrętem pt.: „Wiedza okrętowa”. W 1927 r. Zajączkowski przejął obowiązki dowódcy Flotylli Rzecznej w Pińsku, w 1931 r. otrzymał awans na stopień komandora porucznika, a w 1935 r. został mianowany do stopnia komandora. Z jego inicjatywy zorganizowano Rzeczną Eskadrę Lotniczą oraz budowano prototypowe jednostki pływające, był on również inicjatorem sformowania przed wybuchem II wojny światowej Oddziału Wydzielonego Rzeki Wisły. Działając z rozkazu gen. Franciszka Kleeberga w dniu 17 września 1939 r. Zajączkowski nakazał zatopienie wszystkich jednostek pływających, po czym przyłączył się wraz z marynarzami do przedzierającej się do Warszawy Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”. W Wielkiej Brytanii Witold Zajączkowski pełnił funkcję komendanta Komendy Morskiej „Południe” zlokalizowanej w Plymouth oraz dowódcy 2. Dywizjonu Kontrtorpedowców. Po zakończeniu działań wojennych i rozwiązaniu polskiej Marynarki Wojennej odszedł z czynnej służby i wyemigrował do Kanady. Wielokrotnie odznaczany i nagradzany (między innymi Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Francuskim Orderem Legii Honorowej IV Klasy) zmarł nagle 19 grudnia 1977 r. w Toronto i został pochowany na cmentarzu w Mount Pleasant.

Podczas uroczystości tradycyjnie złożone zostały wiązanki kwiatów pod Krzyżem Morskim w Alei Zasłużonych Ludzi Morza. Złożyli je: zastępca wójta gminy Kosakowo Marcin Kopitzki oraz proboszcz parafii Św. Rocha w Rewie ks. Wojciech Tychnowski, Senator X kadencji senatu RP Sławomir Rybicki, delegacja MW na czele z Szefem Zarządu Uzbrojenia Inspektoratu Marynarki Wojennej kontradmirałem Włodzimierzem Kułaginem, Rada Gminy Kosakowa na czele z przewodniczącym Andrzejem Śliwińskim, sołtysi gminy Kosakowo Alina Merchel sołtys Mostów, Jacek Henig sołtys Rewy oraz sołtys Dębogórza Józef Melzer, w imieniu starosty powiatu puckiego Jarosława Białka kwiaty składała radna powiatu Anna Padée, w imieniu koła Platformy Obywatelskiej gminy Kosakowo przewodnicząca koła i wiceprzewodnicząca rady powiatu puckiego Anna Wojtunik,  prof. dr hc Akademii Marynarki Wojennej i Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, Członek Rady Generałów Związku Piłsudczyków RP, Honorowy Prezes Polskiego Towarzystwa Nautologicznego kpt. ż.w. Daniel Duda wraz z dr Hanną Krzyżanowską – Rewińską wnuczką uhonorowanego kmdr. Witolda Zajączkowskiego, w imieniu gminnych instytucji kultury wiązankę złożyła dyrektor Biblioteki Publicznej Gminy Kosakowo im. Augustyna Necla Anna Paturej oraz dyrektor KCK Tomasz Świercz, w imieniu Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej dyrektor Małgorzata Borek, przedstawiciele placówek oświatowych gminy Kosakowo  dyrektor szkoły w Pogórzu Rafał Juszczyk oraz nauczyciel Szkoły w Mostach Dagmara Miotk, komendant Straży Gminnej Kosakowo Marcin Wittbrodt, delegacja Chóru „Morzanie” na czele z chórzystką Zofią Jaśniewską, asystent dr Witolda Mieszkowskiego, syna uhonorowanego kontradmirała Stanisława Mieszkowskiego inż. Jarosław Styn oraz wnuczka kontradmirała Krystyna Mieszkowska, w imieniu NSZZ Solidarność Pracowników Oświaty i Wychowania w Gdyni Dorota Szewczyk wiceprzewodnicząca komisji międzyzakładowej oraz delegacja Rodzinnych Ogródków Działkowych im. Obrońców Kępy Oksywskiej na czele z prezesem Wojciechem Perą.

Wydarzeniu towarzyszyły poczty sztandarowe z gminy Kosakowo, gminnych szkół w Dębogórzu, Pogórzu i Mostach, sztandar Związku Piłsudczyków RP oraz okręgu dolnośląskiego związku Piłsudczyków RP, sztandar delegacji Zrzeszenia Kaszubsko Pomorskiego o. Dębogórze-Kosakowo. 

Całokształt wydarzenia powstał przy współpracy Kosakowskiego Centrum Kultury oraz Związku Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej. Modlitwę w intencji Ludzi Morza poprowadził proboszcz parafii św. Rocha w Rewie ks. Wojciech Tychnowski.

Fot. Marcin Krauze